Bakterie (łac. bacteria, od gr. bakterion – pałeczka) to grupa mikroorganizmów, stanowiących osobne królestwo. Są to jednokomórkowce lub zespoły komórek o budowie prokariotycznej. Badaniem bakterii zajmuje się bakteriologia, gałąź mikrobiologii. Mogą mieć różne kształty, np. kulisty, pałeczkowaty lub spiralny. Bakterie występują we wszystkich środowiskach. Można je spotkać w glebie, w innych organizmach i w wodzie, a także na lodowcach Antarktydy! Ich budowa i cechy sprawiają, że bakterie zagrażają nam wszędzie.
Choroby bakteryjne są to choroby wywoływane przez szkodliwe bakterie. W zakażeniu bakterie (zwane również patogenami lub czynnikami etiologicznymi) wnikają do organizmu, w obrębie którego rozmnażają się i wywołują odpowiedź odpornościową. Chorobom takim towarzyszą często m.in.: stany zapalne, gorączka, wymioty i biegunka. W leczeniu stosuje się antybiotyki oraz inne środki bakteriobójcze.
Jeżeli bakterie szkodzą innym organizmom, wywołując u nich chorobę to określa się je mianem patogenów. Infekcje bakteryjne (bakteriozy) są jedną z przyczyn zgonów ludzi. Wywołują one choroby takie jak kiła (syfilis), rzeżączka, dur brzuszny, trąd, cholera, dżuma, gruźlica oraz odpowiadają za niektóre zatrucia pokarmowe.
Droga zakażenia | Organizm | Choroba | Miejsce infekcji |
Powietrze | Corynebacterium Diphteriae
Bordetella pertussis |
błonica
krztusiec |
gardło (toksyna przechodzi do krwi)
urzęsione komórki nabłonka w drogach oddechowych |
Pokarm, woda | Vibrio cholerae
Shigella dysenteriae |
cholera
czerwonka |
przewód pokarmowy
zakażenie śluzówki przewodu pokarmowej |
Kontakt bezpośredni | Neisseria gonorrhoeae
Mycobacterium leprae |
rzeżączka
trąd |
układ moczowo-płciowy
skóra |
Przenosiciel | Borrelia sp.(kleszcze)
Yersina pestis(pchły szczurze) |
Borelioza
dżuma |
zakażenie ogólnoustrojowe
krew i gruczoły limfatyczne |
Tabela: Drogi przenoszenia się bakterii
W przypadku infekcji spowodowanej przez bakterie bardzo często do ich zwalczania stosuje się antybiotyki, które mają działanie bakteriobójcze, jeżeli zabijają bakterie lub bakteriostatyczne, jeżeli ich działanie polega na uniemożliwianiu ich prawidłowego wzrostu i rozmnażania. Antybiotyki są jednak stosowane nie tylko w przypadku ludzi, ale także przy chorobach i profilaktyce zwierząt gospodarczych, co niejednokrotnie może im zaszkodzić, a dodatkowo zwiększa szansę na uodpornienie się szczepu.